Əl-Qaidə- nin övladı: Taliban; yaxud əfqan cihadının siam əkizləri

ABŞ və onun NATO müttəfiqləri Əfqanıstanda tələyə düşdüklərini getdigcə başa düşür və bu inkar edilməz həqiqətin doğruluğuna inanmaq məcburiyyətindədirlər. Bu üzdən də uzaqdan boz, həm də sərt dağlarla əhatə olunmuş qədim torpaqlarda bundan sonra da qalmağın təhlükəli,
çox riskli olduğunu da qəbul etmək zorundadırlar .

Qərbin siyasi-hərbi dairələri, bu projenin ideoloqları Əfqanıstan müharibəsinin uğurla başa çatdığı tezisini yalançı, saxta, qeyri-səmimi şüara çevirərək, ölkələrində uydurma qəhraman obrazı yaradıb, ardınca, cəmiyyəti bu uğursuzluqların qara fonunda "uğur " qazanmalarına inandırıb, Əfqanıstandan tez-tələsik çıxmaqı elan etməyə necə də tələsirlər. Bununla paralel olaraq, ABŞ insanları bir daha əsas məqsədən yayındırmaq üçün, Talibanının guya Əfqanıstandakı Amerika və onun NATO-dakı müttəfiqlərinə qarşı yox, əfqan rejiminə, hakimiyyətin tutduğu mövqeyə, korrupsiyaya,rüşvətxorluqa etiraz əlaməti kimi hərbi əməliyyatlar keçirdiyini, bir daha informasiya -təbliğat maşının çarxında sürətlə fırlatmağa çalışır. Bununla yanaşı, zamanında atılmış gözlənilməz və dərin səhv addımın bu gün qlobal, həm də regioanal problemə çevrildiyi faktorunun
təsirini bu informasiya yalanları ilə də ört- basdır etməyə səy göstərirlər.

Əfqanıstandakı vəziyyət əslində son 18 ildə olduğu kimi bu gün də qalmaqda davam edir: Taliban bu zaman çevrəsində nəinki zəiflədi, əksinə həm ideoloji, həm siyasi, həm də hərbi cəhətdən çox böyük gücə çevrilməyi də bacardı. Əl-Qaidə kimi çox böyük resurslara malik bir təşkilatla da
hərbi-siyasi, ideoloji aspektədən kontaktlar qurmağa da addım atdı.Bu gün Talibanın Yaxın və Orta şərqdə bir təşkilat kimi regional güc ortaya qoyması, Əfqanıstanda ABŞ və NATO qüvvələrinə qarşı sürətli, uğurlu əməlliyatlar həyata keçirməsi qaçılmaz faktlardan hesab ediləndir. Bu həqiqət ayıq-sayıq Qərb, Rusiya və regionun xüsusi xidmət orqanları üçün artıq sirr deyil. Bu da adıgedən dövlətləri narahat etməyə bilməz.Çünki Yaxın və Orta Şərqdə geosiyasi və geostrateji maraqları konteksində fəallıq göstərən ölkələrin, Taliban kimi bir hərbi-dini-siyasi təşkilatın getdigcə artan gücünün qarşısında strateji proqramlarının daha hansı növbəti B,D,J,.. planını tətbiq etmək məsələsi artıq bu gün gündəmə gəlməkdədir.Hazırda Yaxın Şərq geosiyasi müstəvisində iri dövlətləri düşündürən məsələrdən də biri budur. götür-qoy etməyi düşündürür.
Taliban uzaq siyasi hədəfləri düzgün nişanalan bir təşkilat olaraq Proqram və Nizamnaməsində bu günə kimi heç bir məqsəd, vəzifə dəyikliyi etməyi nelə düşünmədi.Əksinə uzaq hədəflər üçün nəzərdə tutduğu Proqramını daha da gücləndirməyin qayğısına qaldı.Bu gün Taliban,Əl-Qaidə və başqa bu tip silahlı birləşmələrin Çətiri Rolunu oynamaqda davam edir;beləki, hücumların planlaşdırılması, döyüş təlimlərinin keçirilməsi, təşkilatların silahlandırılması, əlverişli, münbit şəraitin təmin edilməsi, subkontinentlərin müxtəlif silahlı qüvvələrinə ölümcül hücumların həyata keçirməyi öz üzərinə götürməklə bir daha gücünü ortaya qoyur.
ABŞ-ın Talibanla atışkıs razılığı qazanmağa cəhd göstərib, bu manevrlə Talibanı zərərsizlışdirib, əvəzində Talibandan Əl-Qaidə və İŞİD-lə mübarizədə bir vasitə kimi bu təşkilatdan istifadı etmısi çox gülüncdür. Çünki Taliban, Əl-Qaidənin Övladıdır;övladı Ataya qarşı Çevirməyin dəhşətli əks nəticələri sözssüz özünü ABŞ-ın milli maraqlarına qarşı tezliklə göstərər.Ardınca bütün Yaxın Şərqdə ABŞ və onun qərbli müttəfiqlərinə Açıq Müharibənin Başlanması üçün fürsət vermiş olar.Düzdür Taliban, bəzi region dövlətləri ilə sıx əməkdaşlıqdan da imtina etmir; bu daha çox təşkilatın həmin ölkələrdən silah alınmasında, qarşılığında silah aldığı dövlətlərin təhlükəsizliyinin qorunmasındakı əməkdaşlıq kimi özünü təcəssüm etdirir. Talibasnın əməkdaşlıq etdyi ölkələr daha çox Pakistan və İrandır. Bu gün, Taliban daxilində regional kəşfiyyat orqanları tərəfindən müxtəlif vəzifələr və funksiyalar yerinə yetirmək, onlardan (məntiqi və gizli) pul almaq üçün istifadə olunan ən az altı fərqli qrup var. Görünür, Pakistanın Əfqanıstandakı talibanların fəaliyyətinə nəzarət etməkdə artıq inhisarçı olmadığı fikri ilə razılaşmaq lazımdır. Eyni zamanda, Pakistan gizli xidmətlərinin Peşəvar Şura və Quetta Şura kimi aparıcı Taliban mərkəzlərinə təsiri şübhəsiz güclü olaraq qalır. Taliban, regional mütəşəkkil cinayətkarlıqla da geniş və dərin əlaqələrə malikdir.

Talibanla Əl Qaidənin bir təşkilat kimi bir-biri ilə hələ də rahat və işgüzar münasibətləri davam etməkdədir. Bu yaxınlarda Quetta Şurasından olan Taliban liderləri Bin Ladenin oğlunun atasından sonra varisi olaraq "taclandırma" sında iştirak da etdilər.
Əl-Qaidə komandirinin müavini təşkilata güclü maliyyə dəstəyi göstərir, keçmiş Taliban əmiri Molla Akhtar Muhammad Mansour-a sadiq qalacağını vəd edir. Hazırki Taliban lideri Mövlavi Xaibatullah Axundu Khaibatullah Axundun ,Əl-Qaidə rəhbərliyinin Talibana dini və siyasi dəstəyindən çox razı qaldığı göstərilir.
Bundan əlavə, Əl-Qaidə lideri Ayman əl-Zəvahiri hər zaman müxtəlif Taliban fraksiyaları (xüsusən də ən yüksək rəhbərlik səviyyəsində) arasında çətinliklər və ziddiyyətlər yarandıqda vasitəçilik etmək üçün nümayəndələrini göndərir. Çətinliklər əsasən liderliyin davamlılığı, maddi-texniki təminat, müharibə və sülh üçün şərait kimi məsələlərdə ortaya çıxır. Əl Qaidə Əfqanıstandakı Taliban cihadına maliyyə ayrılmaları üçün müntəzəm olaraq Körfəz(daha çox Küveyt) fondları şəbəkəsindən istifadə edir.

11 sentyabr 2001-ci il hadisələrindən dərhal sonra Prezident George W. Buş terrora qlobal müharibə elan etdi və Davamlı Azadlıq Əməliyyatına başlamağı əmri verdi. Bunun ardınca Buş daha sonra Əfqanıstanda Taliban rejiminin hakimiyyətdə qalması üçün üç şərt irəli sürdü: Taliban Əl-Qaidə ilə əlaqələri kəsməli, Üsamə bin Ladeni ABŞ-ın əlinə keçməsinə kömək etməli və insan haqlarını pozmamalı idi. Əlbəttə ki, həmin zamanlar Əfqanıstanda hakimiyyətə olan Taliban, Buşun bu göstərişələrinə əməl etmədi. Bundan sonra Davamlı Azadlıq Əməliyyatı başlaması ilə Əfqanıstanda hadisələrin necə inkişaf etdiyi bütün dünyaya tanışdır. Bu əməliyyatların illərlə davam edən acı nəticələri isə bəşəriyyət üçün daha kədərli və fəlakətlər gətirəndir.

Bütün bunlara baxmayaraq, ABŞ-ın Əfqanıstanda hegemon mövqe tutmasının qara fonunda bu gün də Taliban Əl-Qaidə ilə sıx əməkdaşlığını davam etdirir. maddi-mənəvi dəstəyini alır.Ardınca Ayman əl-Zavahirini Əl-Qaidə lideri kimi tanıyır və qəbul edirlər. Hüsamə bin Ladeninyerini isə Taliban ABŞ-a nişan vermədi. Bunu ABŞ-ın xüsusi xidmət orqanları özləri həyata keçirdi.

Bu gün ABŞ və Qərbin siyasi dairələri Talibanı gözdən salmaq, həmçinin bir təşkilat kimi əhəmiyyətsiz olduğunu sübut etmək üçün bu təşkilatı n Əfqanıstanda daha heç bir siyasi maraqlarının olmadığını göstərmək, sadəcə üsyançı qrup kimi qaldıqlarını sübut etməyə əndişələnirlər.
Bu gün Taliban döyüşçülərinin üçdə biri Əfqanıstan boyunca Taliban komandiri və bayrağı altında yığılanlar başqa- başqa ölkələrdən gələn müsəlmanlardır .
Xatırladaq ki, ABŞ-da 11 sentyabr hadisələrindən sonra Taliban bunu Əl-Qaidə tərəfindən həyata keçirilən bir terror aktı kimi tanıdığı və Əl-Qaidəyə Əfqanıstanda sığınacaq verdiyi üçün, bu Amerikanın əlində həm Əfqanıstana girmək və həmçinin Talibanı devirmək istiqamətində qaçıılmaz fürsət oldu. Buna baxmayaraq bu gün Taliban yenə də ABŞ-ın Əfqanıstandakı hərbi-siyasi hegomonluqu konteksində Əl-Qaidə ilə bundan sonrakı daha vacib hədəfləri düzgün nişangaha almaqa davam etməkdədir.Bir də Taliban əfqan xalqına terror aktları həyata keçirməkdə maraqı yoxdur. Bu təşkilatın Əfqanıstanda hazırki hədəfləri ABŞ və NATO, ardınca bu qüvvələrə dəstək verənlərdir.Bu təşkilatın əsas məqsədi Əfqanıstanda təzədən hakimiyyətə gəlmək, əfqan torpaqlarını Amerika və NATO qoşunlarından təmizləməkdir. Bu üzdən də ABŞ-dakı terror aktını Taliban heç vəchlə pisləmədi, əksinə bəyəndi.
Əfqanıstanda İslam Dövlətinin (İŞİD) ayrı-ayrı qollarına qarşı mübarizə üçün Talibanın müəyyən qüvvəsindən istifadə edildikdə "düşmənimin düşməni mənim dostumdur" köhnə prinsipi çox da inandırıcı olmadı.
Bu iki terror qruplaşmasının yaxınlaşması və təşkili fərqli olsa da, əslində, Taliban İŞİD ilə eyni dini ideologiya. eyni dünyagörüşünü bölüşür. "İŞİD-in Xorasan qolu", müxtəlif regional kəşfiyyat layihələri ilə məyus olan Taliban və müxtəlif cihad qruplarının üzvlərinin qarışığıdır. Taliban əsla Əfqanıstanın hər hansı bir hissəsində İŞİD-in Xorasan qolu kimi qruplarla əsla döyüşməmişdir. Çox vaxt, Taliban-ın İŞİD-ə qarşı əməliyyatları İran kəşfiyyat qurumlarının və ya Pakistanın İdarələrarası Kəşfiyyat İdarəsinin (ISI) Əfqan-İran və Əfqan-Pakistan sərhədləri boyunca İşilov bölmələrindən təmizlənmə əməliyyatları aparmaq barədə göstərişləri əsasında geri çəkildi. Bu günə qədər, Taliban tərəfindən ardıcıl İŞİD əleyhinə bir kampaniya aparılmadığı halda, Əfqanıstan təhlükəsizlik qüvvələri "İŞİD-in Xorasan qolu" adlanan ən azı üç əmiri və onlarla köməkçisini, müavinlərini və orta səviyyəli komandirlərini müvəffəqiyyətlə məhv etdi.

Bundan əlavə, Əfqanıstanın bəzi bölgələrində, Taliban, əslində, resursları və işçi qüvvəsini İŞİD-lə birləşdirir - xüsusən ölkənin şimal və şimal-şərq hissələrində, Əfqan hökumət qüvvələrinə qarşı mübarizə aparmaq üçün. Haqqani ailəsinin ən yaxın üzvlərindən biri İŞİD Xorasan qolunun yaradıcısı olduğu üçün Haqqani terror şəbəkəsi, Talibanla mübarizə bölmələri və demək olar ki, ittifaq olan İŞİD Xorasan qolu arasında da sıx əlaqə mövcuddur.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Taliban Pakistan, Sepah Sahaba, Lashkar-e-Taiba və digər bölgələrdən gələn regional terror qrupları üçün çətir kimi xidmət etməyə davam edir. Ərəb ölkələrindən (Liviya, İraq və Suriya), Orta Asiyadan gələn muzdlular (Özbəkistan İslam Hərəkatı, Ansarulla və Rusiyada qadağan edilən Cundulla), Çin (Uyğur separatçıları) - bütün bu terror qruplarının döyüşlərdə iştirak etmələri üçün bir platforma və qaynaqları var. Terror aktlarının hazırlanması, o cümlədən mütəşəkkil cinayətkarlıq fəaliyyətində iştirak məhz Taliban tərəfindən təmin edilir. Yenə də müxtəlif döyüş sahələrində olan Taliban silahlılarının üçdə biri yuxarıda göstərilən terror qruplaşmalarının qarışığından gələn xarici muzdlulardır.

Hal-hazırda Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar keçirən Pakistan, Ərəb, Orta Asiya, Şimali Qafqaz və Çin (Uyğur) terror qruplaşmaları, Taliban qruplarına komandanlıq və nəzarət, partlayıcı maddələrin yaradılması, yolların mədən edilməsi və s. obyektlərdə, ABŞ, NATO və Əfqanıstan hökumət qüvvələrinə qarşı mübarizədə kömək edir. Eyni zamanda, başqa ölkələrdən gələn döyüşçülər "tranzit cihadçılar" dır ki, onların bir çoxu digər bir ölkəyə (ölkələrini daxil olmaqla) getmək üçün ilk fürsəti orada cihad etmək (qanlı hücumlar etmək, insanları öldürmək, infrastrukturu məhv etmək) üçün istifadə edirlər. və s.). Hərbçilər arasında terror aktları həyata keçirməyi də planlaşdırırlar.



Demək olar ki, dövlətinin icazəsi ilə terror aktları həyata keçirən Pakistan hərbçilərinin hamısı , Talibanın çətiri altında fəaliyyət göstərən qruplar üçün xüsusilə vacibdir.

Taliban, Əl-Qaidə ilə əlaqələrini kəsdiklərini, regional və qlobal terror təşkilatları üçün "çətir" və inkubator olmayacağını və Hizbullah kimi inanılmış bir qrupa çevrilməyəcəyini hələ söz və ya əməllə nümayiş etdirməmişdir. Buna görə də, bu qrupu müstəqillik uğrunda mübarizə aparan və dini və ideoloji görüşlərini Əfqanıstandan kənara ixrac etmək niyyətində olmayan bir hərəkat kimi qanuniləşdirmək üçün edilən hər hansı bir cəhd təhlükəlidir, çünki Talibanın hakimiyyəti ələ keçirməsi terrorçu müttəfiqlərini təşviq edəcək və dünyadakı ekstremist dünyagörüşlərini gücləndirəcəkdir. Əslində bu, sıfır illərə qayıtdığımızı və əfqanların, ABŞ-ın və NATO-nun verdiyi qurbanların nəticəsiz qalması deməkdir. Belə bir ssenarinin qarşısını almaq üçün ABŞ, əfqanlarla birlikdə üç əsas mövzuda konsensusa ehtiyac duyur.

Birincisi, Taliban əl-Qaidə və digər terror qruplaşmaları ilə əlaqələri açıq şəkildə pozmalı və

döyüşçülərini öz sıralarından çıxarmalı və Əfqan hökumətinin həbsinə kömək etməlidir.

İkincisi, həqiqi siyasi nizamlanmaya və Əfqanıstan hökuməti ilə birbaşa danışıqlara razılıq verənə qədər Talibana hərbi təzyiq göstərmək lazımdır.

Üçüncüsü, Taliban bölgə oyunçuları üçün silahlı vasitə kimi çıxış etməməsini təmin etməlidir.

Bu hərəkətlərlə əlaqəli olmayan hər hansı bir tədbir yalnız terrorçu qrupları təşviq etməyə, Əl-Qaidənin canlanmasına və Əfqanıstanda fəlakətli miqyasda vətəndaş müharibəsinin başlamasına kömək edəcəkdir.

Əfqanıstan Təhlükəsizlik Qüvvələri və ABŞ səlahiyyətliləri 7 oktyabr Əfqanıstanın cənubundakı Helmand əyalətindəki Musa Kala County bölgəsində Əl-Qaidə terror təşkilatının liderlərindən biri olan Asem Ömərin ləğv olunduğunu bildirdi. Qondarma "Hindistan yarımadası" nın lideri "Əl-Qaidə" nin üzvü Asem altı şəriki ilə birlikdə məhv edildi.

Bu arada Pakistanın Vaşinqtondakı keçmiş səfiri Hüseyn Haqqani, eləcə də Atlantik Şurasının analitiki Cavid Əhməd son məqaləsində Taliban və Əl Qaidə ilə ayrılmaz əlaqələrin davam etdiyinə işarə etdi. Bu məlumatlı araşdıran mütəxəssislərin fikrincə, Taliban Əl-Qaidə və digər terror təşkilatları ilə güclü və geniş əlaqələrə malikdir və bu hal Talibanla hər hansı danışıqlarda ciddi nəzərə alınmalıdır.

Əlahəzrət Fakt hər zaman sərtliyi ilə seçilr, xüsusən də tarixi faktlar: son 24 ildə Taliban əl-Qaidə ilə ən yaxın münasibətləri ardıcıl inkişaf etdirib. Taliban müharibə aparanda Əl-Qaidə hərbi qüvvələri hər zaman onlara yaxınlaşırdı və yaxşı avadanlıq və əfqanlara bənzəməyən yaraqlılarla fərqlənirdi. Şahidlər, 90-cı illərin ortalarını xatırlayır, demək olar ki, hər gün, səhər saat 10-dan sonra Əl-Qaidə silahlılarının çoxu "həyat üçün" uzun söhbətlərə davam gətirərək nahar etmək üçün Kabil restoranlarına və kafelərə axışırdı ... Bu yalnız bir şeydir Taliban və Əl Qaidə arasındakı müttəfiq münasibətlərin uzun və güclü köklərə sahib olduğuna dair dəlillərdən və 2001-ci ildən çox əvvəl yaranmışdır.

2001-ci ildə Əfqanıstana beynəlxalq koalisiya qüvvələrinin gəlişi ilə Əl-Qaidənin hərbi birləşmələri NATO-nun (xüsusən də Amerika) əsas hədəfinə çevrildi. Demək olar ki, bu təşkilat hər tərəfdən hədəfə alındı və kəskin hücumlarla zəifləməyə başladı.

Taliban, Əfqan və beynəlxalq koalisiya qüvvələrinin uğurlu hücumu nəticəsində gündəlik fəlakətli insan, maddi və iqtisadi itkiləri azaltmaq üçün rəsmi olaraq Əl-Qaidə ilə əlaqələrin və əlaqələrin kəsildiyini elan etməyə razı oldu. .

Bu arada qeyd etmək lazımdır ki, aralarındakı münasibətlər hələ də çox güclüdür. Nəzəri cəhətdən çox şərti olaraq, güman edə bilərik ki, Taliban bir müddətdir Əl-Qaidəni amerikalılara və müttəfiqlərinə terror aktları və hücumlar etməməyə inandıra bilər. Ancaq eyni zamanda, Taliban heç bir şəkildə əl-Qaidə ilə əlaqələri kəsməyə, illərlə inkişaf edən qarşılıqlı möhkəmlənən asılılığı tərk etməyə başlamaz.

Taliban-ın parlaq ikiqat oyununa misal olaraq Asem Ömərin öldürülməsini göstərmək olar. Faktiki olaraq bütün etibarlı mənbələr bu Əl-Qaidə terrorçusunun aradan qaldırıldığını təsdiqlədiyi bir dövrdə yalnız Taliban inadla bu həqiqəti təkzib etdi. Bu baxımdan məşhur rus atalar sözünü xatırlayıram: “Şapka oğrundadır”. Əgər Talibanın Əl-Qaidə ilə əlaqəsi olmadığını fərz etsək, onda Taliban əl-Zəvahirinin nümayəndəsinin sağ olub-olmadığını necə bilə bilər?

Qeyd edək ki, Asem Ömər uzun müddət Talibanın nəzarətində olan Musa Kala County-da öldürülüb. Yeri gəlmişkən, bu şəxsin Taliban liderlərinin icazəsi olmadan orada olması ehtimalı azdır.


Asem Ömərin əsl adı Şavkat Meraajdır. Məlumatlı mənbələrə görə, o, birbaşa Musa Kala İlçesindəki Taliban qərargahında öldürüldü. Məntiqi bir sual yaranır: iki terror qruplaşması arasında bütün əlaqələr qırılarsa, Əl-Qaidənin nümayəndəsi Talibanın qərargahında nə edirdi? Yeri gəlmişkən, Asem Ömərin ölümü terrorçuların yeganə itkisi deyil: son altı ay ərzində Əfqanıstanın müxtəlif bölgələrində bir çox Əl-Qaidə lideri məhv edilib.

Ən son, bəlkə də ən vacib qeyd: Əl-Qaidə, Talibanın iqtisadi (maddi-texniki) ehtiyaclarını təmin edən, o cümlədən təchizat sektorunda da əsas və hətta yeganə təşkilatdır. Bu iki terror hərəkatının ideoloji ortaqlığını unutmaq olmaz: həm Taliban, həm də Əl-Qaidə sələfizmin tərəfdarıdır. Aydındır ki, iki cihadçı qrup arasında dəyər fərqləri və doktrinal antagonizmlər yoxdur. Bu da Taliban və Əl-Qaidə ilə birlikdə olmağın və birlikdə qalmasının başqa bir səbəbidir
              
Forpost Təhlil Mərkəzi


скачать dle 12.1