Qlobal Cənubda Rəqəmsal İnklüzivlik Çağırışı

Rəqəmsal dünya daim inkişaf edir. Bu gün rəqəmsallaşma təkcə təhlükəsizlik və məlumatları deyil, həm də iqtisadiyyatı əhatə edir. Bu transformasiyanın əsas cəhətlərindən biri abunə modelinin yüksəlişidir. Rəqəmsal əsrdə Netflix, Spotify və ya Canva tərəfindən təklif olunanlar kimi abunə əsaslı xidmətlər çoxları üçün gündəlik tələbat halına gəldi. Bu xüsusiyyətlər istehlakçılara optimal xidmətlər təqdim etməklə yanaşı, təkrarlanan alışlar vasitəsilə biznes və proqram tərtibatçılarına fayda gətirir. Bununla belə, onların geniş şəkildə qəbul edilməsinin arxasında inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə istehlakçılar arasında aydın fərq durur. Abunəlik xüsusiyyətlərindən istifadə həm texnologiyaya çıxışa, həm də istehlakçı davranışına təsir göstərir.

Abunə modelləri rahatlıq və çeviklik təklif etsə də, onlar həmçinin əsasən orta gəlirli ölkələrdən ibarət olan Qlobal Cənubda mövcud bərabərsizlikləri gücləndirə bilən rəqəmsal imtiyazları təmsil edir. Afrika, Asiya və Latın Amerikasında bir çox dövlətlər rəqəmsal inklüzivliyə nail olmaqda hələ də ciddi problemlərlə üzləşirlər. Varlı bölgələrdən fərqli olaraq, bu ölkələr çox vaxt məhdud internetə çıxış, qeyri-adekvat infrastruktur, aşağı rəqəmsal savadlılıq və maliyyə məhdudiyyətləri ilə mübarizə aparır.

Rəqəmsal İmtiyazlar kimi Abunəlik Xüsusiyyətləri

Abunəlik xüsusiyyətlərinin qəbulu ilə biznes modellərinin təkamülü ictimai üstünlükləri dəyişdi. Məhsulların birbaşa mülkiyyətini və satın alınmasını əhatə edən ənənəvi modellər öz yerini fiziki sahibliyə ehtiyac olmadan onlayn girişə verdi. Bu dəyişiklik daha çox biznesi abunə sistemlərini mənimsəməyə təşviq etdi və istehlakçılar üçün daha geniş seçimlər yaratdı. Abunə modelləri istifadəçilərə xüsusi, vaxtla bağlı imtiyazlar verir, hamısı davamlı ödənişlərdən asılıdır. Bu istifadəçilər abunə olmayanlardan daha çox xidmətə daxil ola bilər.

McKinsey & Company tərəfindən aparılan araşdırmaya görə, istehlakçıların abunə xidmətlərindən istifadə qərarlarına bir neçə amil təsir edir:

● Əlverişli qiymət

● Yüksək xidmət keyfiyyəti

● Müsbət təcrübələr və təəssüratlar

● Rahat və asan giriş

Abunə Xüsusiyyətləri və Qlobal Cənubda Rəqəmsal İnklüzivliyin Çətinlikləri

Rəqəmsal inklüzivlik sosial-iqtisadi statusundan, coğrafi mövqeyindən, cinsindən və ya təhsil səviyyəsindən asılı olmayaraq bütün fərdlərin və icmaların rəqəmsal texnologiyaya daxil ola bilməsini təmin etmək deməkdir. İnkişaf etmiş ölkələr buna böyük ölçüdə nail olsalar da, Qlobal Cənubda bir çoxları maneələrlə üzləşməyə davam edir:

İnfrastruktur boşluqları: Bir çox kənd və az xidmət edilən ərazilərdə etibarlı internet bağlantısı, elektrik enerjisi və rəqəmsal cihazlar yoxdur, bu da abunə xidmətlərinə çıxışı çətinləşdirir və ya qeyri-mümkün edir.

Maliyyə Məhdudiyyətləri: Aşağı gəlirli əhali çox vaxt daimi abunə haqqını və ya uyğun cihazların qiymətini ödəyə bilmir.

Rəqəmsal Savadlılıq: Məhdud təhsil və rəqəmsal alətlərə məruz qalma istifadəçilərin mürəkkəb abunə platformalarında naviqasiya etmək və ya rəqəmsal hüquqlar və məxfiliyi anlamaq qabiliyyətinə mane olur. Məsələn, bəzi istifadəçilər ödənişlərdən qaçmaq üçün pulsuz sınaqların ləğv edilməsini tələb etdiyini başa düşməyə bilərlər.

Sosial və mədəni maneələr: Gender normaları, dil fərqləri və sosial təcrid müəyyən qrupların rəqəmsal xidmətlərlə məşğul olmasına mane ola bilər.

Xüsusilə ABŞ kimi inkişaf etmiş ölkələrdə abunə funksiyalarından istifadə artır. TechTarget-ə görə, amerikalılar abunələrə ayda ən azı 924 dollar xərcləyirlər - bu rəqəm istirahət və əyləncə üçün rəqəmsal xidmətlərdən istifadənin artması ilə arta bilər. Musiqi axını proqramları ən çox istifadə edilənlər arasındadır.

Bir çox insanın aşağı və ya qeyri-müntəzəm gəlirlə yaşadığı Qlobal Cənubda hətta cüzi abunə haqları da maneə ola bilər. Rəqəmsal savadlılığın və internetə çıxışın olmaması Netflix, Spotify və Disney+ kimi xidmətlərdən istifadəni daha da məhdudlaşdırır. Məsələn, İndoneziyada film və musiqi axını xidmətləri populyardır, lakin insanların çoxu Rp-dən az xərcləyir. Abunəliklər üzrə ayda 50.000 (təxminən $3.07) və yalnız bir neçəsi Rp-dən çox pul ödəyə bilər. 100.000 (təxminən 6,14 dollar). Bir çox indoneziyalı üçün hətta bu məbləğlər əhəmiyyətli xərclərdir.

İndoneziyadan gələn son bir nümunə onlayn sürücülük edən sürücülərin üzləşdiyi çətinlikləri vurğulayır. Onların gəlirləri qeyri-müəyyəndir və nə qədər işlədiklərindən asılıdır. Kompas.com-un məlumatına görə , sürücülər üçün əlavə əməliyyat abunə haqları 15% xidmət haqqı və 5% sosial sığorta ayırması əlavə olaraq itkilərə səbəb ola bilər. Bu, abunə xüsusiyyətlərinin bərabərsizliyi necə davam etdirə biləcəyini və hətta istismarçı sistemlər yarada biləcəyini göstərir. Abunə xüsusiyyətlərinin tətbiqi rəqəmsal biznesdə kapitalizmin yeni forması sayıla bilər və bu biznes modelindən istifadə edən şirkətlərin üstünlüyünü gücləndirir.

Afrikada rəqəmsal xidmətlər üçün internetdən istifadə aşağı olaraq qalır. GSMA Intelligence, 2025-ci ilə qədər mobil telefonların 75,1%-nin insanları 3G, 4G və 5G şəbəkələri vasitəsilə birləşdirən genişzolaqlı çıxışa malik olacağını proqnozlaşdırır. Bununla belə, bu rəqəmsal xidmətlərə bərabər çıxışı təmin etmir. Genişzolaqlı paketlər çox vaxt yalnız səsli zənglər və SMS kimi əsas xidmətləri əhatə edir.

Bu problemlər göstərir ki, sadəcə abunə əsaslı rəqəmsal xidmətlərin təklif edilməsi inklüzivliyə zəmanət vermir. Bu cür modellər yalnız imtiyazlı fərdlərin və icmaların eksklüziv xidmətlərdən yararlandığı, marjinal qrupların isə xaric edildiyi və ya qismən daxil edildiyi rəqəmsal uçurum yaratmaq riski daşıyır.

İnklüzivlik üçün Abunə Modellərini Yenidən Düşünmək

Rəqəmsal inklüzivliyi təşviq etmək üçün abunə modelləri yenidən təsəvvür edilməlidir:

Fərqli gəlir səviyyələrinə uyğunlaşmaq üçün çevik qiymətlər

Az xidmət olunan əhaliyə çatmaq üçün icma əsaslı çıxış

Məhdud rəqəmsal bacarıqları olan istifadəçilərə kömək etmək üçün çoxdilli dəstək

Güvən yaratmaq üçün etibarlı məlumatların qorunması və məxfilik

Abunəlik xidmətləri rəqəmsal alətlərə və məzmuna çıxışı demokratikləşdirmək potensialına malikdir, lakin yalnız inklüzivlik nəzərə alınmaqla tərtib edildikdə. Düşünülmüş uyğunlaşma olmadan bu modellər Qlobal Cənubda mövcud bərabərsizlikləri dərinləşdirmək riski daşıyır. Çevik qiymətləri, icma girişini, çoxdilli dəstəyi, rəqəmsal savadlılığı və dəstəkləyici siyasətləri qəbul etməklə biz rəqəmsal inklüzivliyin hamı üçün reallıq olduğu gələcəyə yaxınlaşa bilərik.скачать dle 12.1