ABŞ Enerji Diplomatiyası: Davamlı Gələcək Strategiyaları

Michael Rossi
__________________________________________
Soyuq Müharibənin başa çatmasından və qloballaşmanın başlanmasından keçən otuz il ərzində dünya eyni vaxtda daha inteqrasiya olunmuş, lakin davamlı qeyri-sabitliklə üzləşmişdir. Sərhəd mübahisələrindən tutmuş resursların düzgün bölüşdürülməməsinə, hökumətin zəif fəaliyyətinə qədər uzanan sosial problemlərdən qaynaqlanan münaqişələr böyük beynəlxalq güclərin cəlb olunmasını tələb edir. Ukrayna və Yaxın Şərqdəki kimi hazırkı böhranlar insanda elə təəssürat yaradır ki, XX əsrin sonlarından bəri həll olunmamış təhlükəsizlik dilemmaları 20-ci əsrə qədər beynəlxalq münasibətlərə təsir edib və bundan sonra da təsir edəcək. Bununla belə, qlobal sülh və təhlükəsizliyə qarşı ən böyük problemlərdən bəziləri qlobal pandemiyalar, miqrasiya və qaçqınlar, resursların tükənməsi və bəlkə də ən mühümü iqlim dəyişikliyi kimi transmilli təhdidlərdən irəli gəlir.

Bu transmilli çağırışlar regional təsirlərinə görə yeni dilemmalar yaradır. Bu problemlər təkcə bir milli sərhəddə dayanmır; dünyada elə bir dövlət yoxdur ki, böhranı təkbaşına həll etməyə nə imkanı, nə də səlahiyyəti olsun. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı kimi beynəlxalq təşkilatlar həll yolları təklif edə bilər, lakin o, üzv dövlətlərin hərəkətə keçmək üçün kollektiv istəyinə əsaslanır.

İqlim dəyişikliyi danılmaz qlobal böhrandır və siyasi sərhədləri aşan vahid reaksiya tələb edir. Ölkələr və regionlar dayanıqlı enerji mənbələrinə keçidin təcili ehtiyacı ilə mübarizə apararkən, siyasi fərqlərdən asılı olmayaraq, həm enerji təhlükəsizliyinə, həm də hamı üçün təhlükəsizliyin prioritetləşdirilməsi çox vacibdir. Daha yaşıl gələcəyə axtarmaq, həm enerji diplomatiyası, həm də enerji təhlükəsizliyinin dövlətləri ümumi iqlim gündəliyi altında birləşdirən əsas vasitələrə çevrildiyi əməkdaşlıq yanaşmasını tələb edir.

ABŞ-ın enerji sektoru bu keçidin önündədir və bir sıra mühüm hadisələr bu hərəkəti sürətləndirir. Buraya Federal Enerji Tənzimləmə Komissiyasının (FERC) ölkədə təmiz enerji artımına maneələri aradan qaldıraraq yeni enerji layihələrinin şəbəkəyə qoşulma üsulunu sadələşdirmək səyləri kimi tədbirlər daxildir. Enerjinin saxlanması, həmçinin yüksək cəlbedici investisiya bazarı tərəfindən idarə olunan bərpa olunan enerji sektorunun görünməmiş artımına səbəb olan İnflyasiyanın Azaldılması Aktı kimi dinamik siyasətlə idarə olunan artımı yaşayır .

Lakin enerji diplomatiyası bu artımı ABŞ sərhədlərindən kənara çıxara bilər. Sadə dillə desək, enerji diplomatiyası enerji resursları və bazarlarının tələb və təklif zəncirlərinin əlaqələndirilməsi və uyğunlaşdırılması yolu ilə beynəlxalq münasibətlərin idarə edilməsinə strateji yanaşmadır. Məsələn, Birləşmiş Ştatlar Ukraynadakı münaqişədən sonra Avropaya mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) ixracından istifadə edərək Rusiyanın qalıq yanacaqlarından asılılığını azaldıb.

Avropanın ABŞ bazarlarından asılılığının artması onun Rusiya enerjisindən asılılığını azaldıb. Bununla belə, bu dəyişiklik sadəcə olaraq bir asılılığı digəri ilə əvəz etmiş ola bilər ki, bu da Avropanı hələ də öz təchizatçısına qarşı həssas qoyub. Bundan əlavə, ABŞ-ın bu siyasəti alternativ yanacaq kimi enerji keçidinin əsas hissəsini təşkil edən alternativ enerji mənbələrinin asanlaşdırılmasında çox az şey etdi. Buna görə də, enerji diplomatiyası bu halda dərhal geosiyasi məsələlərin həllində uğur qazansa da, o, həm də gücləndirilmiş enerji təhlükəsizliyi vasitəsilə uzunmüddətli iqlimin qorunması məqsədlərini dəstəkləməlidir.

Enerji təhlükəsizliyi ilk növbədə yaxın məqsədlərə yönəldilsə də, əsas uzunmüddətli məqsəd LNG, külək, günəş, geotermal və digər bərpa olunan və ya “yaşıl” enerji mənbələri kimi keçid yanacaqlarının xeyrinə müəyyən enerji növlərinin istehlakını azaltmaqdır. ” iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə vacib komponentlər olan enerji.

Enerji təhlükəsizliyi resurs rəqabəti və iqlim dəyişikliyindən irəli gələn əsas problemlərin həllində mühüm rol oynayır. O, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan dövlətlər və müxtəlif enerji profilləri ilə beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivələrinin yaradılmasında enerji diplomatiyasını formalaşdırır. Bu yanaşma, ağlabatan infrastruktur imkanları daxilində işləyən daha təmiz enerji həllərinə keçid strategiyasını asanlaşdırmaq üçün hazırda enerji səyahətinin erkən və ya inkişaf etməmiş mərhələsində olan ölkələrlə əlaqəni əhatə edir. Bu, həm də geosiyasi fərqlərin hər kəsə kollektiv şəkildə təsir edən iqlim dəyişikliyi kimi daha uzun qlobal böhranlara tabe olması deməkdir. Birləşmiş Ştatlar həm ənənəvi, həm də bərpa olunan enerji sektorlarında lider olaraq öz enerji təhlükəsizliyi ehtiyaclarını balanslaşdırarkən bu beynəlxalq səylərə rəhbərlik etmək üçün unikal imkana malikdir.

Amerika enerji diplomatiyası nüanslı və struktur imkanları baxımından hər bir ölkəyə uyğunlaşa bilən, ənənəvi olaraq rəqib və düşmən kimi qəbul edilən dövlətlərə çevik olmalıdır. Bərpa olunan texnologiyalar üzrə ikitərəfli sazişlərin imzalanması və ya yaşıl enerji layihələri üçün maliyyə stimullarının təmin edilməsi kimi uyğunlaşdırılmış diplomatik strategiyalar bu dövlətləri qlobal iqlim öhdəliklərinə uyğunlaşmağa təşviq edə bilər. Eyni zamanda, ABŞ və müttəfiqləri öz enerji istehlakında keçid cədvəlləri və meyarlarına əməl etməlidirlər; başqalarına nümunə göstərmək.

Sentyabrda Hyustonda keçirilən Gastech kimi beynəlxalq tədbirlər və forumlar bu məqsədlərə nail olmaq üçün dəyərli imkanlar təqdim edir. İqlim sammitləri və ticarət konfranslarında dialoqları və tərəfdaşlığı inkişaf etdirməklə dövlətlər və özəl sektor enerji siyasətləri üzrə konsensus yarada və kollektiv tərəqqiyə dəstək verən çərçivələr yarada bilər. Bu cür əməkdaşlıq təkcə iqlim dəyişikliyinin azaldılmasına kömək etmir, həm də bütün dünyada enerji bərabərliyini və təhlükəsizliyini təşviq edir. Ənənəvi, keçid və bərpa olunan enerjilər sahəsində təcrübəsi ilə ABŞ enerji sənayesi bu beynəlxalq səylərdə mühüm rol oynaya bilər, həm də öz iqtisadi maraqlarını irəli sürərək qlobal enerji təhlükəsizliyinə töhfə verə bilər.скачать dle 12.1