Böyük siyasi oyunların boz, bulanıq fonunda pozulmuş(pozulan)insan haqları və ya BMT-nin növbəti 57-ci sesiyasından gözləntilər

Zamir Əhməd Avan
__________________________________________
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları Şurasının (UNHRC) davam edən 57-ci sessiyası qlobal miqyasda insan hüquqlarının təşviqi və qorunması istiqamətində mühüm işini davam etdirir. 2006-cı ildə BMT Baş Assambleyası tərəfindən yaradılmış UNHRC insan hüquqlarının pozulması hallarını aradan qaldırmaq və hesabatlılığı təmin etmək məqsədi daşıyan İnsan Hüquqları Komissiyasını əvəz etmişdir. Cenevrədə yerləşən Şura Baş Assambleya tərəfindən seçilən 47 üzv dövlətdən ibarətdir və aktual insan hüquqları məsələlərini müzakirə etmək üçün müntəzəm olaraq toplanır.

Tarixi fon və əhəmiyyəti

UNHRC-nin yaradılması qlobal insan haqları mənzərəsində əhəmiyyətli dəyişikliyi qeyd etdi. O, insan hüquqlarına daha obyektiv və etibarlı yanaşmanı vurğulayaraq, əvvəlki Komissiyanın siyasiləşməsi və səmərəsizliyi ilə bağlı narahatlıqları həll etmək üçün yaradılıb. Yarandığı gündən Şura geniş spektrli insan hüquqları pozuntularının həlli, araşdırmaların aparılması və hökumətlərin öz hərəkətlərinə görə məsuliyyət daşıması üçün mühüm platforma rolunu oynamışdır.

Funksiyalar və Məqsədlər

UNHRC-nin əsas funksiyası bütün insan hüquqlarının - mülki, siyasi, iqtisadi, sosial və mədəni hüquqların qorunmasına universal hörməti təşviq etməkdir. Şura BMT-yə üzv dövlətlərdə insan hüquqlarının vəziyyətini Universal Dövri İcmal (UPR) kimi mexanizmlər vasitəsilə nəzərdən keçirir, burada hər bir ölkənin insan hüquqlarının vəziyyəti vaxtaşırı qiymətləndirilir. O, həmçinin təcili böhranlara cavab verir, faktaraşdırıcı missiyalar təyin edir və hökumətlərə tövsiyələr verir.

57-ci sessiyanın əhəmiyyəti

57-ci sessiya münaqişə ilə bağlı sui-istifadələr, miqrasiya böhranları və ekoloji çağırışlar kimi qlobal insan hüquqları problemlərinin beynəlxalq müzakirələrdə ön planda olduğu kritik bir vaxta təsadüf edir. Bu sessiya dialoq, əməkdaşlıq və beynəlxalq standartları təşviq etməklə yanaşı, insan hüquqlarına qarşı yeni və yaranan təhdidlərin aradan qaldırılması istiqamətində Şuranın işini davam etdirdiyi üçün xüsusilə vacibdir.

UNHRC insan ləyaqətini, azadlığını və ədaləti təmin etmək üçün qlobal səylərdə mühüm bir qurum kimi xidmət edir. Onun 57-ci sessiyada davam edən işi beynəlxalq ictimaiyyətin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının prinsiplərinə uyğun olaraq hamı üçün insan hüquqlarının qorunmasına sadiqliyini bir daha təsdiqləyir.

İnsan hüquqlarının siyasiləşdirilməsi

Bəzi ölkələrin insan haqları ilə bağlı məsələləri getdikcə daha çox siyasiləşdirdiyi, onlardan geosiyasi gündəmlərini inkişaf etdirmək üçün alət kimi istifadə etdiyi müşahidə edilmişdir. Bunun bariz nümunəsi ABŞ-ın Rusiya, Çin və siyasi rəqib kimi qəbul edilən bir neçə başqa dövlətləri hədəf alan illik insan haqları hesabatlarının seçmə xarakterində görünür. Bu ölkələr təftişlə üzləşsə də, digər dövlətlər, xüsusən də ABŞ-ın maraqları ilə uzlaşan dövlətlər tərəfindən açıq-aşkar insan haqları pozuntuları diqqətdən kənarda qalır.

Məsələn, müasir tarix boyu insan haqlarını ən ciddi pozanlardan biri kimi qəbul edilən İsrail ABŞ hesabatlarında nadir hallarda, hətta heç vaxt xatırlanır. Fələstinlilərə qarşı davam edən zülm, mülki infrastrukturun dağıdılması və beynəlxalq hüququn dəfələrlə pozulması böyük ölçüdə diqqətdən kənarda qalıb. Eynilə, davamlı olaraq xüsusilə Kəşmirdə və dini və etnik azlıqlara qarşı kobud insan haqlarının pozulması ittihamları ilə üzləşən Hindistan ABŞ hökumətinin ciddi tənqidindən yayınır. Hindistanın insan hüquqlarının pozulmasına görə bir çox dövlətləri ötməsinə baxmayaraq, ABŞ insan haqlarının müdafiəsi üzərində strateji ittifaqlara üstünlük verərək, əsasən susur.

ABŞ hətta öz sərhədləri daxilində də ciddi insan haqları problemləri ilə üzləşir. Sistemli irqi ayrı-seçkilik, polis vəhşiliyi və miqrantlarla rəftar kimi məsələlər həyəcan verici səviyyələrə çatdı, lakin bu problemlər ABŞ-ın digər millətlər üçün ehtiyatda saxladığı kritik şəkildə nadir hallarda qəbul edilir. Bu seçmə diqqət insan hüquqları müdafiəçiliyinə inamı sarsıdır və pozuntuların universal prinsiplərə deyil, siyasi rahatlığa əsaslanaraq pisləndiyi ikili standartı ortaya qoyur.

Bunları nəzərə alaraq, beynəlxalq ictimaiyyət insan hüquqlarının qərəzsiz və ardıcıl surətdə, siyasi qərəzsiz müdafiə olunmasını təmin etməyə çalışmalıdır. Seçilmiş icra və siyasiləşdirmə yalnız insan ləyaqətini və ədaləti qorumaq üçün qlobal səyləri zəiflədir.

Çin mövqeyi və qlobal dəstək

100-dən çox ölkə Çinin Sincan, Xizang və Honq-Konq bölgələri ilə bağlı məsələlərdə Çinin mövqeyini həm birgə, həm də fərdi şəkildə müxtəlif yollarla dəstəklədiklərini ifadə etdilər və ABŞ və bir sıra ölkələrin bəyanatlarından sonra insan haqları ilə bağlı məsələlərin siyasiləşdirilməsinə qarşı çıxdılar. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İnsan Hüquqları Şurasının davam edən 57-ci sessiyası zamanı Çinin insan haqlarının vəziyyətini ləkələyən.

Kubadan olan nümayəndə şura zamanı 80-ə yaxın ölkə adından birgə bəyanatla çıxış edərək, suveren ölkələrin daxili işlərinə qarışmamaqla yanaşı, suverenlik, müstəqillik və ərazi bütövlüyünün beynəlxalq münasibətlərin əsas normaları olduğunu vurğuladı. Çərşənbə günü Çinin BMT-nin Cenevrədəki Bürosu və İsveçrədəki digər beynəlxalq təşkilatlar yanında Daimi Nümayəndəliyinin bəyanatına.

Birgə bəyanatda qeyd olunub ki, Sincan, Xizang və Honq Konq Xüsusi İnzibati Bölgəsi ilə bağlı məsələlər Çinin daxili işidir. Onlar insan haqları məsələlərinin siyasiləşdirilməsinə və ikili standartların tətbiqinə, habelə insan haqlarından bəhanə kimi istifadə edərək başqa ölkələrin daxili işlərinə qarışmağa qarşı çıxırlar.

Bütün tərəflər BMT Nizamnaməsinin məqsəd və prinsiplərinə riayət etməli, universallıq, qərəzsizlik, obyektivlik və qeyri-seçimlik prinsiplərinə əməl etməli və hər bir dövlətin xalqının öz milli şərtlərinə uyğun olaraq müstəqil şəkildə yol seçmək hüququna hörmət etməlidir.

Çinin BMT-nin Cenevrə bölməsi və İsveçrədəki digər beynəlxalq təşkilatlar yanında daimi nümayəndəsi səfir Çen Xu bildirib ki, İnsan Hüquqları Şurasında mövcud siyasiləşmə və qütbləşmə mühiti güclənir.

İnsan Hüquqları Şurası qarşıdurma və təzyiq məkanı olmamalıdır, lakin o, ölkələrə etimad yaratmağa və dialoq və kommunikasiya vasitəsilə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyə kömək etməkdə öz rolunu oynamalıdır, Çen deyib.

Digər nümayəndələr də vurğulamışlar ki, bütün tərəflər digər ölkələrdə insan hüquqlarının vəziyyətinə obyektiv baxmalı, insan hüquqları məsələlərində bərabərlik və qarşılıqlı hörmət əsasında dialoq və əməkdaşlıq etməlidir. Onlar seçici və ikili standartlardan qaçmağa və insan haqları məsələlərini siyasiləşdirmə, alətləşdirmə və silahlandırma kimi yanlış təcrübələrə birgə müqavimət göstərməyə çağırıblar.

Çin nümayəndə heyəti həmçinin Çində insan haqlarının müdafiəsinin real vəziyyətini təsvir edərək, ABŞ kimi ölkələrdə mövcud olan ciddi insan haqları pozuntularını ifşa edib və bu ölkələri insan haqlarını effektiv şəkildə qorumağa və beynəlxalq insan haqları işinə daha çox töhfə verməyə çağırıb.

Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Lin Jian çərşənbə günü bildirib ki, BMT-də 100-dən çox ölkənin Çinə verdiyi dəstək ABŞ və bir sıra digər ölkələrin insan haqları məsələlərini siyasiləşdirməsinin qeyri-populyar olduğunu və beynəlxalq aləmdə uğursuzluğa düçar olduğunu bir daha nümayiş etdirir. icma.

Çin ABŞ-ı irqçilik, silah zorakılığı, sosial ədalətsizlik və immiqrantların hüquqlarının pozulması da daxil olmaqla, ciddi insan haqları problemləri üzərində ciddi düşünməyə və həll etməyə çağırıb. Lin daha sonra ABŞ-ı öz vətəndaşlarının hüquqlarını qorumağa, digər ölkələrin daxili işlərinə qarışmağı dayandırmağa və insan hüquqları sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığa konstruktiv şəkildə qoşulmağa çağırıb.скачать dle 12.1