Süni intellekt və müharibənin təkamülü

Nurin Axtar
__________________________
Süni intellekt (AI) həyat tərzimizi və dövlətçiliyimizi dəyişir. Müharibə də bu təkamül üçün istisna deyil. Dünyadakı hərbi qüvvələr müharibə aparmaqda özlərini daha səmərəli etmək üçün qabaqcıl texnologiyalar axtardıqca, bu sahədə yeni imkanlar və problemlər yaranır. Müharibə qabiliyyətinin artırılması hərbi tətbiqlər üçün süni intellekt texnologiyalarının inkişafının arxasında duran yeganə amil deyil, həm də mürəkkəb simulyasiya edilmiş nəticələri yüksək dəqiqliklə təmin etməklə münaqişələrin idarə olunmasının yeni yollarını açır.

Müharibədə AI-nin bu misilsiz potensialı bəzi istifadə hallarının və müxtəlif dövlətlərin və müdafiə sənayesi oyunçularının müasir müharibənin oriyentasiyasını dəyişdirmək üçün AI-ni necə tədqiq etdiyi və uyğunlaşdırdığına dair nümunələrin daha yaxından araşdırılmasını tələb edir. Bu dəyişiklik təkcə hərbi texnika ilə məhdudlaşmır. Bu işin məhdud əhatə dairəsi səbəbindən yalnız süni intellektin hava müharibəsinin müxtəlif aspektlərində birləşməsi müzakirə edilmişdir.

Hər hansı bir hərbi qüvvə üçün hava gücü hər şeydən üstündür və süni intellekt bu sahədə indiyədək ağlasığmaz olan dəyişikliklərə səbəb olur. Spektr müharibəsi hava üstünlüyünü əldə etməyin açarıdır, lakin hava döyüşlərində daim dəyişən vəziyyətə görə çox mürəkkəb, bahalı və texniki cəhətdən qorxulu bir işdir. Düşmən təyyarələrinin elektromaqnit imzalarının müəyyən edilməsi və təcrid edilməsi həmişə yerdəki hər hansı həssas qurğunu qoruyan hər hansı hava qüvvələri və ya Hava Hücumundan Müdafiə Sistemi (ADS) üçün əsas məqsəd olub.

Süni intellekt bütün elektromaqnit spektri daxilində müəyyən bir təyyarə tərəfindən buraxılan radio və ya radar siqnalının unikal imzasını tapmağa kömək edə bilər. Bu imza məlum olduqdan və təyyarənin dəqiq yeri izlənildikdən sonra onun siqnalı və rabitəsi tıxanıb və ya təyyarəni vurmaqla təhlükəni zərərsizləşdirmək üçün yeri ADS-ə ötürülə bilər. Təyyarələrdən başqa, süni intellekt həm də ballistik raketlər kimi strateji təhlükələri dəqiq müəyyən etməyə kömək edə bilər və onların trayektoriyasını hesablamaqdan başqa, onların xüsusi elektromaqnit imzası əsasında raketləri müəyyən etməyə kömək edə bilər.

Bu məlumatla Balistik Raketdən Müdafiə (BDM) sistemi gələn ballistik raketləri zərərsizləşdirmək üçün atmosferə əks tədbirləri yönəldə bilər. ADS/BDM üçün AI-nin istifadəsi əsasən eksperimental mərhələlərdir. 2020-ci ildə ABŞ-ın Kaliforniya ştatında yerləşən Naval Post Graduate School zamana həssas ADS/BDM mühitində süni intellektdən istifadəni öyrənmək üçün layihəyə start verdi. Xüsusilə, bu layihə Model Əsaslı Sistem Mühəndisliyi (MBSE) yanaşması ilə AMD öldürmə zəncirinə cari və gələcək AI tətbiqlərini öyrəndi. Bu yanaşmadan sonra ADS/BDM öldürmə zənciri, hava/balistik raket təhlükəsinin erkən aşkarlanmasından sonra qalan cavab vaxtına əsaslanaraq müxtəlif öldürmə zənciri funksiyalarına və qərarlarına vaxt ayırmaqla quruldu.

Belə mürəkkəb və vaxta bağlı bir vəziyyətdə, hərbi münaqişə zamanı qərarların qəbulu dövriyyəsində səmərəlilik kritikdir və müharibənin nəticəsini dəyişə bilər. Bu ehtiyatlı bir suala səbəb olur; Süni intellekt münaqişə zamanı hərbi komandirləri əlverişli mövqeyə qoymaq üçün bu qərar qəbuletmə dövrünə necə təsir edir?

Qərarların qəbulu hərbi komandanlıq mərkəzi və ya bazası tərəfindən yerüstü sensorlar, peyklər, hava radarları, kompüterlər, rabitə vasitələri və teatrın bütün ərazisinə yayılmış şəxsi heyətin bir-birinə bağlı qovşaqları şəbəkəsi vasitəsilə toplanan məlumatların vaxtında və dəqiq təhlili funksiyasıdır. müharibə. Təhlildən əvvəl bu məlumatlar toplanmalı, saxlanmalı, təmizlənməlidir və çeşidlənməlidir. Sonra o, xüsusi alqoritmlərin taktiki, əməliyyat və strateji obyektivlərdən döyüş sahəsinin daha dəqiq daha geniş təsvirini görməkdə komandirlərə kömək etmək üçün dəqiqələr ərzində döyüş oyunu səviyyəsində məşq etmək üçün mürəkkəb simulyasiyalar və permutasiyalar işlətdiyi AI modelləşdirmə sisteminə daxil edilir. məlumatlara əsaslanaraq həyata keçirilə bilən fikirləri təqdim edin. Bu anlayışlara əsaslanaraq, təkmilləşdirilmiş dəqiqliklə yeni əməliyyat planlaşdırması mümkün olur. Davam edən əməliyyatlar süni intellektə əsaslanan real vaxt rejimində situasiya məlumatlılığı modeli vasitəsilə döyüş sahəsinin daimi monitorinqi əsasında yenidən istiqamətləndirilə bilər.

Kəşfiyyat, Müşahidə, Kəşfiyyat (ISR) və yerüstü zərbə rolları üçün İHA və dron dəstələrinə imkan verən hava müharibəsində AI-nin başqa bir əsas tətbiqi. UAS müstəqil fəaliyyət göstərə bilər və insan müdaxiləsi olmadan ISR həyata keçirə bilər. Drone Swarm, hər biri kiçik faydalı yüklər daşıyan UAS-ların bir-birinə bağlı qrupudur, hər bir dron həm ISR, həm də zərbə ola biləcək ümumi məqsədə nail olmaq üçün hərəkətlərini əlaqələndirmək üçün sürüdəki hər hansı digər dron ilə müstəqil əlaqə saxlaya bilər. Tək bir UAS vəziyyətində, süni intellekt həmçinin əvvəlcədən müəyyən edilmiş nişanlanma qaydaları əsasında hədəfləri seçə və cəlb edə bilən avtonom silah sistemlərini idarə etməyə kömək edə bilər.

Yuxarıdakı müzakirə heç bir şübhə yeri qoymur ki, AI-nin hava hücumundan müdafiə platformalarına inteqrasiyası məlumatların əldə edilməsi və sensor birləşməsindən asılıdır. Bu, qərar qəbul etmənin səmərəliliyini və effektivliyini artırmaq üçün süni intellektə əsaslanan müharibə zamanı həllər axtarmaq istəyən hər hansı hərbi qüvvə üçün əsas problemdir. Təhlükəsiz və sürətli rabitə şəbəkəsi və AI-dən istifadə edən müharibə teatrında dünya səviyyəli məlumatların çıxarılması və təmizlənməsi xidmətləri olmadan fərqli bir xəyal olaraq qalacaq.

Hərbi istifadə üçün süni intellekt geosiyasətinə nəzər salsaq, Hindistan 2018-ci ilin iyun ayında hökumət tərəfindən çağırılan süni intellekt üzrə işçi qrupunun müdafiəyə xüsusi tövsiyələr verməsi ilə eyni vaxtda AI üçün ilk milli strategiyasını işə saldı . Bunlara 2019-cu ildə qüvvəyə minən yüksək səviyyəli Müdafiə Süni İntellekt Şurasının və Müdafiə AI Layihə Agentliyinin yaradılması daxildir. 2021-ci ildə Hindistan Ordusu süni intellektlə işləyən 75 hava dronundan ibarət dəstə nümayiş etdirdi və kəşfiyyat və müşahidə əməliyyatları üçün süni intellektdən istifadə etdi. Hindistanın addımlarına cavab verən PAF məhdud resurslarına baxmayaraq, 2018-ci ildə “Hesablama və Süni İntellekt Mərkəzi”ni yaratdı.

Süni intellekt zamana həssas qərar verməni dəqiq və erkən etməklə müharibəni dəyişdirir. Yaxşı qoşulmuş təhlükəsiz şəbəkələr tərəfindən toplanmış yaxşı hazırlanmış məlumatların yaratdığı yaxşı öyrədilmiş AI alqoritmlərinə əsaslanan bu cür qərarlar döyüş teatrında hərbi komandirlərə taktiki, əməliyyat və strateji üstünlüklər verir. Hazırda ADS/BDM kimi müdafiə qabiliyyətlərində hava döyüşlərində süni intellektdən istifadə məhduddur, pilotsuz təyyarələr isə təkcə dünyada deyil, həm də regionda reallığa çevrilib. Bu, texniki rəqabət qabiliyyətini və əməliyyat effektivliyini təmin etmək üçün PAF-ın bu inkişaf etməkdə olan sahədə yeni süni intellekt əsaslı həllərini inkişaf etdirdiyinə ümidverici əlamətdir.скачать dle 12.1