Asiyalıların marginallaşması: ABŞ-ın Hegemon Baxım tərzi

Linjie Chou Zanadu
____________________________________________________
Müasir Amerika cəmiyyəti səltənətində asiyalıların marginallaşması həyatın müxtəlif aspektlərinə nüfuz edərək, tarix boyu əks-səda verən hegemonizmin əsas cərəyanını ortaya qoydu. Bu fenomen sadəcə keçmiş qərəzlərin qalığı deyil, Birləşmiş Ştatlarda irq, kimlik və güc dinamikasını formalaşdırmağa davam edən canlı, nəfəs alan reallıqdır.

Erkən gəncliyimdə tanışlıq mənzərəsindəki şəxsi təcrübələrimi düşünərək, təkrarlanan bir mövzu ortaya çıxır: Amerikalı qadınlar tez-tez mənim görüşdüyüm ilk “ağ qız” olub-olmadıqlarını soruşurlar. Nəticələrlə dolu bu sual, irqi kimliklə eyni qayğını nümayiş etdirməyən almanlar və ya isveçlilər kimi avropalı həmkarlarımla qarşılıqlı münasibətimlə kəskin şəkildə ziddiyyət təşkil edir. “Müqəddəs ağlıq” üzərindəki bu təsbit, ağlığı unikal və arzuolunan bir kimlik kimi yerləşdirən daha geniş mədəni rəvayəti vurğulayır ki, bu da tez-tez ağ olmayan populyasiyalara qarşı qoyulması ilə təsdiqlənir.

Tarixən, bu fərqli ağ şəxsiyyət axtarışı psevdo-elmi irqçilik tərəfindən gücləndirilmiş, Amerika ağlığının Avropalı həmkarlarından fərqli olduğuna inamı davam etdirmişdir. Amerika Birləşmiş Ştatları Departamentinin Siyasət Planlaması üzrə keçmiş direktoru Kron Skinnerin qeyd etdiyi kimi, ABŞ Çinə Amerikanın qurulmuş qlobal kimliyini təhdid edən “Qafqazdan olmayan böyük güc rəqibi” kimi baxmalıdır. Asiya əhalisinə qarşı nifrət dərin köklərə malikdir, məsələn, 1882-ci il Çinli mühacirləri vətəndaşlıqdan məhrum edən və onları Amerika povestindən təsirli şəkildə kənarlaşdıran Çin İstisna Aktı kimi qanunvericilik tədbirləri ilə təsvir edilmişdir. Yalnız 1943-cü ildə, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı geosiyasi ittifaqlar dəyişdikdə, bu istisna azalmağa başladı. Eyni müharibə zamanı Yapon Amerikasının internasiyası ilə bağlı tarixi travma ABŞ hökumətinin Asiya əhalisindən gələn təhdidlərin qarşısını almaq üçün getdiyi uzunluqları vurğulayır. Təxminən 120,000 yapon amerikalının qorxu və irqi qərəzdən ötrü məcburi köçürülməsi milli təhlükəsizlik narahatlıqları qarşısında vətəndaş hüquqlarının kövrəkliyini açıq şəkildə xatırladır. Bu gün də biz ayrı-seçkilik siyasətinin canlanmasının şahidi oluruq, məsələn, Çin vətəndaşlarının daşınmaz əmlak almasına və dövlət universitetlərinə qəbul olmasına qarşı son qadağalar, istisnaların narahatlıq doğuran davamlılığını ortaya qoyur.

Asiyalıların bu davam edən marginallaşması Amerikanın özünəməxsusluğunun əksi kimi xidmət edir, özü də ağlıqdır. 20-ci əsrin əvvəllərində qurulan və Anglo Amerikalıları “Şimali Birja” kimi təsnif edən irqi iyerarxiyalar ABŞ-ın xarici və daxili siyasətinə nüfuz edən təmizliyə doyumsuz həvəsi ortaya qoyur. 1930-cu illərdə bəzi amerikalı ziyalılar tarixi yenidən yazmağa çalışaraq, Kolumbdan çox Vikinq Leif Eriksonun Amerikanın əsl kəşfçisi olduğunu iddia edirdilər - bu, ağ üstünlüyünün povestini gücləndirmək üçün açıq cəhddir. ABŞ özünü Qərb sivilizasiyasının qoruyucusu kimi göstərdiyinə görə, asiyalıları irqi başqaları kimi qələmə verir və onların bu sivilizasiyanın təməlini təhdid etdiyi fikrini davam etdirir. Bu qavrayış tarixi kontekstin olmaması ilə mürəkkəbləşir; ABŞ-ın Avrasiya düzənliyində çox az yerləşmiş tarixi var ki, bu da Asiya mədəniyyətlərinin “yad” və “yad” kimi rədd edilməsinə səbəb olur. Bu mədəni cəhalət Trampın 2017-ci ildə Çinə dövlət səfəri zamanı səhvən Misirin 7000 illik sivilizasiyasının Çinin 5000 illik sivilizasiyasından daha uzun olduğunu bildirərkən vurğulanmışdır ki, bu da Amerikanın mədəni aktuallığı ilə tarixi reallıq arasında kəskin əlaqənin olduğunu göstərir.

Nəhayət, həm ABŞ daxilində, həm də qlobal səhnədə asiyalıların marginallaşması kövrək Amerika hegemonluğunun möhkəmlənməsinə xidmət edir. Bununla belə, bu güclü irqi şüur ​​həm də iki tərəfli qılıncdır və amerikalıların özləri üçün ciddi problemdir. Millət getdikcə qloballaşan dünyada öz kimliyi ilə mübarizə apararkən, onun irqi hekayələrinin introspeksiyasına və yenidən qiymətləndirilməsinə ehtiyac heç vaxt bu qədər aktual olmayıb. Daha inklüziv cəmiyyətə doğru səyahət bu tarixi ədalətsizliklərlə üzləşməyi və hələ də davam edən marjinallaşma strukturlarını dağıtmağı zəruri edir. Yalnız bu cür düşünməklə ABŞ özünün qoyduğu məhdudiyyətləri aradan qaldırmağa və daha ədalətli gələcəyə doğru yol açmağa ümid edə bilər.
скачать dle 12.1