Talibanın Kiber Xilafəti

Rəqəmsal döyüş meydanı müasir geosiyasi münaqişələr üçün getdikcə daha kritik bir teatra çevrilib və Talibanın Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) və Səudiyyə Ərəbistanını (KSA) hədəf alan son sosial media kampaniyası bu dəyişikliyi vurğulayır. BƏƏ-nin ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampı isti qəbul etməsindən sonra Baş Kəşfiyyat İdarəsi (GDI) nəzdində Talibanla əlaqəli hesablar tərəfindən təşkil edilən düşmənçilik onlayn fəaliyyəti artıb. İnsan tərəfindən idarə olunan parodiya profilləri vasitəsilə həyata keçirilən bu kampaniya Talibanın ideoloji mövqeyini gücləndirməklə yanaşı, Körfəz ölkələrinin legitimliyini sarsıtmaq üçün dini ritorika, zorakı təhdidlər və geosiyasi şikayətləri birləşdirir. Bu əməliyyatın mürəkkəbliyi təkcə lokallaşdırılmış şikayəti deyil, həm də Əfqanıstanın hüdudlarından kənarda təsir göstərmək üçün rəqəmsal vasitələrdən istifadə edərək daha geniş asimmetrik müharibə strategiyasını ortaya qoyur.

Talibanın mesajlarının mərkəzində BƏƏ-nin müsəlman dünyasında bir neçə müsəlman ölkəyə səyahət qadağası və onun administrasiyasının İsrailə sarsılmaz dəstəyi kimi siyasətlərinə görə tarixən tənqid edilən bir şəxsiyyət Trampla əlaqə saxlamaqla “İslamı və ümməti rüsvay etdiyi” ittihamı dayanır. BƏƏ-nin diplomatik təkliflərini İslam həmrəyliyinə xəyanət kimi qələmə verməklə, Taliban Körfəz ölkələrini Qərblə əməkdaşlıq edən mühafizəkar müsəlman auditoriyasını gücləndirməyə çalışır. Bu rəvayət yeni deyil, ekstremist qruplar uzun müddətdir ki, mötədil müsəlman xalqlarını təcrid etmək üçün dini ritorikadan istifadə edirlər, lakin Talibanın sosial mediadan institusional şəkildə istifadəsi onun əhatə dairəsini və potensialını artırır.

İdeoloji qınaqdan başqa, kampaniya 2001-2021-ci illər münaqişəsi zamanı ABŞ qüvvələrinə qarşı geniş şəkildə Talibanın əldəqayırma partlayıcı qurğusu (İED) tərəfindən istifadə edilən “sarı çəlləyə” istinad edən çoxsaylı hesablarla açıq təhdidlərə çevrilir. Bu təsvirin qəsdən tətbiqi ikili məqsədə xidmət edir: bu, Talibanın öz hədəflərini psixoloji olaraq qorxutmaqla yanaşı, zorakılıq taktikasını davam etdirdiyini göstərir. Bu cür təhdidlər, hətta simvolik olsa da, tənha aktyorları və ya onlarla əlaqəli militant hüceyrələrini fiziki hücumlar həyata keçirməyə ruhlandırmaq riskini daşıyır, xüsusən də Əfqanıstanın hüdudlarından kənara çıxan Talibanla əlaqəli zorakılığın tarixi presedentini nəzərə alsaq.

BƏƏ əsas hədəf olaraq qalmasına baxmayaraq, kampaniyaya Səudiyyə Ərəbistanının daxil edilməsi, Qərb gücləri ilə çox sıx uyğunlaşma kimi qəbul edilən Körfəz monarxiyalarına qarşı daha geniş ideoloji hücumu nəzərdə tutur. Əfqanıstanda üstünlük təşkil edən, eyni zamanda diaspor və regional cihadçı dairələr arasında başa düşülən Puştu və Dari dillərindən istifadə Talibanın mərkəzi rəhbərliyi üçün inandırıcı inkarı qoruyarkən lokal rezonans təmin edir. Bu linqvistik seçim, tarixən Taliban fərmanlarını təbliğ etmək üçün istifadə edilən hesabların təkrar emalı ilə birləşərək, nəzərdə tutulan auditoriya daxilində kampaniyanın həqiqiliyini gücləndirir.

Kampaniyanın vaxtı, tematik uyğunluğu və əməliyyat imzaları, ehtimal ki, Talibanın GDI-dən qaynaqlanan mərkəzləşdirilmiş koordinasiyaya işarə edir. Parçalanmış ekstremist onlayn fəaliyyətdən fərqli olaraq, bu səy Talibanın informasiya müharibəsinə intizamlı yanaşmasını əks etdirən aydın komanda strukturu nümayiş etdirir. Əvvəllər rəsmi Taliban rəvayətləri ilə əlaqəli hesabların təkrar istifadəsi institusional iştirakı daha da vurğulayır və onu BƏƏ-yə qarşı olan əsas fikirlərdən fərqləndirir. Bu rəqəmsal hücum Talibanın uzun müddətdir psixoloji əməliyyatlara etibarı ilə uyğunlaşır və birbaşa hərbi qarşıdurma olmadan təsirlərini genişləndirir.

Bu kampaniyanın nəticələri sosial media vitriolundan çox-çox kənara çıxır. Birincisi, o, BƏƏ-nin və KSA-nın dini legitimliyini, xüsusən də Əfqanıstanda hələ də fəal olan mühafizəkar müsəlman əhali və transmilli cihadçı qruplar arasında məhv etməyə çalışır. Taliban bu xalqları mürtəd kimi qələmə verməklə, İslamdaxili həmrəyliyi pozmağı, Körfəz əleyhinə yaraqlılar üçün işə cəlb etməyi hədəfləyir.

İkincisi, kampaniya Talibanın asimmetrik müharibəyə sadiqliyini bir daha təsdiqləyir. Əfqanıstana rəsmi nəzarət etmələrinə baxmayaraq, qrup düşmənlərə dolayı yolla meydan oxumaq üçün üsyan, təbliğat və diplomatiyanı birləşdirərək hibrid taktikalardan istifadə etməyə davam edir. Rəqəmsal domen dərhal hərbi qisas almadan təzyiqi davam etdirmək üçün aşağı qiymətli, yüksək təsirli bir arena təklif edir.

Ən qorxulusu odur ki, keçmiş IED taktikalarına açıq istinadlar gizli fiziki eskalasiya təhlükəsini göstərir. Taliban Körfəz torpağına hücumları birbaşa təşkil etməsə də, ritorika rəğbət bəsləyənləri və ya Ərəbistan Yarımadasındakı Əl-Qaidə (AQAP) kimi əlaqəli qrupları hərəkətə keçirməyə təhrik edə bilər. İslamçı ekstremizmin açıq əleyhdarları olan BƏƏ və KSA belə elementlər üçün yüksək dəyərli hədəflər olaraq qalır.

Bu inkişaf edən təhlükəyə qarşı durmaq üçün çoxşaxəli yanaşma vacibdir:

Körfəz ölkələri parodiya hesablarına və koordinasiya edilmiş dezinformasiya kampaniyalarına diqqət yetirərək Talibanla əlaqəli şəbəkələri müəyyən etmək və dağıtmaq üçün beynəlxalq kibertəhlükəsizlik firmaları ilə əməkdaşlıq etməlidir.
BƏƏ və KSA-da hökumətlər və dini qurumlar Talibanın ekstremist quruluşunu qanuniləşdirmək üçün mötədil İslam səslərini gücləndirməlidir.
Körfəz ölkələri və müttəfiqləri arasında kəşfiyyat əməkdaşlığının gücləndirilməsi onlayn təhrikdən ilhamlanan potensial oflayn təhlükələrin qarşısını ala bilər.
Sosial media şirkətləri zorakılıq təbliğatı yayan saxta hesabların yayılmasının qarşısını almaq üçün daha sərt yoxlama prosesləri tətbiq etməlidir.
Beynəlxalq ictimaiyyət Talibanı rəqəmsal təhriklərə görə məsuliyyətə cəlb etməlidir, sanksiyaların aradan qaldırılmasını düşmən onlayn kampaniyaların dayandırılması ilə əlaqələndirməlidir.
“İnternet 21-ci əsrin ilk döyüş meydanıdır”. Wang Huning

Talibanın son kampaniyası bu reallığı nümayiş etdirir və sübut edir ki, bir-birinə bağlı dünyada ideoloji və fiziki münaqişələr getdikcə daha çox piksellər və təbliğat vasitəsilə aparılır. BƏƏ və KSA üçün problem təkcə rəqəmsal sərhədlərini qorumaqda deyil, həm də onlayn döyüşlərin maddi zorakılıqda özünü büruzə verməməsini təmin etməkdədir. Taliban hibrid müharibə kitabçasını təkmilləşdirərkən, qlobal ictimaiyyət növbəti təhlükənin döyüş meydanından deyil, smartfondan yarana biləcəyini dərk edərək uyğunlaşmalıdır.скачать dle 12.1