KQB-nin "Manekenleri ": Qərbin siyasi dairələri sovet modellerini KQB-nin "gözəllik silahları "adlandırırdı

Hələ "soyuq müharibə " illərində Qərb dairələri Sovet modellyerlərinə "KQB-nin gözəlllik silahları" ləqəbi vermişdi;ancaq bu kateqoriyaya aid təbəqə öz ölkəsində çox kasıb bir həyat tərzi keçirməyə məhkum idilər.Beləki, Sovet modelləri aşağı maaş alır və hətta ölkə sərhədlərindən kənarda çıxış etdikləri zaman valyuta ilə qazandıqları bütün qononarlar belə onlarıa çatmır, dövlətin xəzinəsinə təhvil verilirdi.

Əksər vaxtlarda isə hətta işdən azad olunma əzabı altında fəaliyyət göstərir, xüsusi xidmətlər tərəfindən idarə olunur və cəmiyyət bu kateqoriyaya ictimai qınaqla baxırdı. Lakin bütün çətinliklərə baxmayaraq, illərdir Avropanın ən nüfuzlu moda evlərində tələb olunan təbii gözəlliklərini qoruyub saxlaya bilirdilər.
Sovet sosilaizm sistemi hələ həmin zamanlarda moda sənayesində yüngül sənayeyə nüfuzlu təsir edən rol, hüquq və vəzifələri dəqiq müəyyənləşdirməyə səy göstərirdi. Buna görə də qərbin ideoloji aspektdən sovet cəmiyyətinə, insanların əxlaqi dünyagörüşünə təsirini azaltmaq məqsədi ilə, bu sahədə irəliyə doğru addımlar atmağa çalışırdı; bu üzdən də Kremlin siyasi dairələri yüngül saneyə üzrə mütəxəssislərə bu istiqamətə ciddi işlərə başlamaq göstərişi vermək məcburiyyətində qalırdı.
Beləki bu istiqamətdə mütəxəsisslər birinci sənətçi eskizləri hazırlıq işlərini gördü, sonra dizaynerlər məhsulun fabrik modellərinin rəqəmlərini kəsdi və tikiş ardınca sexlərindəki proses tamamlandı. İldə iki dəfə Kremldən göndərilən məmur korpusu bir yoxlama ilə model sahəsindəki istehsalı nəzərdən keçirdi və üstəlik, Moda Evi adlı bir şou da təşkil edildi.
Sovet Yüngül Sənayesində Bürokratik Aparatın nümayəndələri tərəfindən razılığı verilmiş məhsullar toxuculuq fabriklərinə təhvil verilməyə başladı. Ardınca Modellərin ölçüləri GOST-un standartlarına uyğun təsdiqləndi, - 44, 46 və 48 ölçü vahidi əsas götürüldü.
Kremlin ideoloqları Sovet Təbliğat Maşınında modelllərin sadəcə yüngül sənaye industiriyasının adi bir işçisi olduğu siyasətini cəmiyyətə dövriyyə etməyi də unutmadı. Model evinin işçilərindən Bazar ertəsindən Cümə gününə qədər, saat 9-dan 18-dək, gecikmədən, iş yerlərində olmaları tələb edilirdi.
Moda Evində çalışan təcrübəsiz bir model təxminən 70 rubl alır ( həmin zamanlarda yalnız təmizləyicilər daha az məvacib alırdı),ən yüksək səviyyəli bir moda model isə, maksimum 90 rubl alırdı. Bəzən isə qismətlərinə 30 rubl mükafat almaq düşürdü. Moda Jurnalı üçün çəkilişə görə 100 rubl ödənilr, lakin bəzi şoular bir qəpiyə belə(bir dəst paltar üçün bir rubl) dəymirdi. Bu üzdən görünüşünə yüksək tələbat olan bir çox model qızlar gəlirlərin az olması səbəbindən işi yarımçıq saxlayıb gedirdilər.

Uzaq 1944-cü ildə, Kuznetsky Körpüsü adlananan yerdə, ümumittifaq əhəmiyyətli geyim modelləri evi açıldı.Bu yer yeri gəlmişkən "dəbli" kadrların dayaq nöqtəsinə, həm də yerli modanın vitrininə çevrildi. Burada ən yaxşı rus dizaynerləri Alexander Igmand, Vera Aralova, Vyacheslav Zaitsev səyahətlərinə başladılar. Şoular gündə bir neçə dəfə keçirilirdi, sifarişçilərin növbələri bitmiş naxışlara düzülmüşdü və ən yaxşı tikiş fabrikləri üçün kolleksiyalar burada yaranmışdı.

Yaradıcı və siyasi elita Kuznetskdəki bir moda evində geyinirdi. Kişi sovet modasının ustası İgmand, Brejnevi özü ilə örtdü və hətta mədəniyyət naziri Furtseva dərhal zərif paltarlarını sifariş etdi. Görkəmli sovet modellərindən biri olan Valentina Yashinanın simasında Valentina Tereshkova üçün geyim yaratdılar.

Mərkəzi Modellər Evi, əcnəbilər üçün ən populyar paytaxt məkanlarından biri idi. 50-ci illərdə bir moda nümayişi üçün giriş 5 rubla başa gəldi - bir sovet işçisi üçün, məbləğ əhəmiyyətli idi. Qeyd etmək lazımdır ki, aparıcı moda xadimlərinin adları pərdə arxasında qalır və bütün məhsullar Model Evinin "müəlliflər qrupu" tərəfindən yaradılan kimi siyahıya alınırdı. Geniş ictimaiyyətə modellərin adları barədə məlumat vermirirdilər.

Model peşəsi, yumşaq desək, SSRİ-də ideoloji sistemin qanunlarına görə çox da nüfuzlu sayılmırdı. Ancaq Kreml dairələri Model industiriyası ilə məşğul olanlarla da çox sərt davranmırdı. Bu üzdən hətta modelyer Tatyana Solovyeva, həyat yoldaşı, məşhur rejissor Nikita Mixalkovu belə, kompaniyanın işlərində tərcüməçi və ya müəllim kimi bilərəkdən təmsil edirdi. Moda və incə geyimə peşəkar maraqın artması bəzən ideoloji dairələri narahat edir, bu narahatçılığın ardınca gələn pərdəarxası təbliğat , sadə sovet adamınının nəzərlərini bu sahəni qınaq obyekti seçməyə sövq edirdi.
Küçədə parlaq makiyajlı "qəti şəkildə" geyinmiş modellər, sovet ideloji tərbiyyəsi görmüş kütlələrin bəzən təlatümünə gətirib çıxarırdı. Hətta Sovet adamları küçədə rast gəldikləri modelləi rədd edir, bu kataeqoriyanı təmsil edənləri "paltar asılqanı "adlandırırdılar. Bu populyarlığın daha bir gizlin tərəfi var idi;beləki gözəl, yaraşıqlı. cazibədar Modellər sadə adamlar tərəfindən rədd edilirdilərsə, ancaq get- gedə yuxarı eşalonun böyük"adamlarının " maraq dairəsinə düşməyə başlayırdılar. Siyasi elitadan sayılanları rədd etmək isə modellərin karyerasına ciddi zərbə verə bilərdi. Çox keçmədi həmin zamanda, əfsanəvi sovet modellərindən biri Leokadia Mironova şəxsi yüksəlişlərindən danışmağa başladı. Ancaq gizli hamisi üçün açıq bir fotoşəkil çəkilişində iştirakdan imtina etdiyinə görə, model qız bir il yarım işsiz qaldı.

Bir maraqlı detal da bu idi ki, KQB daim Modellərin mənəvi dünyası və şəxsi həyatlarına sərt nəzarət edirdi. Xaricdə gəzintilər zamanı, hamının getmədiyi yerlərdə modellər xüsusilə diqqətlə izlənilirdi. Əvvəllər birdən çox lisenziyalaşdırma orqanı keçən qurumların xaricə getməsi mümkün idi. Səyahətsiz status almaq asan idi, sənayedə yüksək rəqabət şəraitində nadir rast gəlinməyən bir denonsasiya kifayət idi. Xarici şoular üçün namizəd ayrıca KQB tərəfindən seçilirdi.
Sovet Kəşfiyyatı ölkədən kənar tədbirlər zamanı, modellərə pasport verirdi, bu müddətdə yaşayış yerlərini tək tərk etmək hüquqları əllərindən alınır və axşam saatlarında sanki komendant saatı müşahidə edilirdi. İş o yerə çatırdı ki, qızlar çöldəki otel otaqlarında kilidlənirdilər və nümayəndə heyətinin səlahiyyətli üzvü yerli modellərə başı ilə cavabdeh idi. Əcnəbilərlə icazəsiz əlaqə sovet gözəlləri sayılan modellərin yox, hətta qohumlarının da KQB-nin ciddi cəzaları ilə üzləşəcəyindən xəbər verirdi.

Məxfi Qovluq-dan
скачать dle 12.1