Fırtınada naviqasiya: CPEC qarşısında duran təhlükəsizlik çağırışları

Göyxan Aslanbəy
______________________________________
Çin-Pakistan İqtisadi Dəhlizi (CPEC) uzun müddətdir Pakistan və Çin arasında əhəmiyyətli iqtisadi faydalar və daha güclü əlaqələr vəd edən əsas təşəbbüs kimi qəbul edilir. Bununla belə, son vaxtlar Çin vətəndaşlarına qarşı zorakılıq halları və layihələr ciddi narahatlıq doğurub. Xayber-Paxtunxvada faciəli kamikadze partlayışı və Qvadar limanına qarşısı alınmış hücum təkcə CPEC-i deyil, həm də Pakistanın daha geniş iqtisadi ambisiyalarını təhdid edən təcili təhlükəsizlik problemlərini vurğulayır.

Bəluc Azadlıq Ordusu (BLA) kimi qruplar CPEC-də sabitliyi pozmaq üçün səylərini artırdılar və onu xarici istismarın simvolu kimi qəbul etdilər. Bu artan zorakılıq Pakistanın maraqlarını qoruyarkən Çin investorlarını arxayınlaşdıra biləcək hərtərəfli təhlükəsizlik strategiyasına kritik ehtiyac olduğunu göstərir. Çinli mühəndislərə hücumlar daha tez-tez baş verdikcə, aktual sual ortaya çıxır: Pakistan öz suverenliyinə xələl gətirmədən bu təhlükələri necə effektiv şəkildə həll edə bilər?

Bu məsələlərin kökündə qavrayış böhranı dayanır. Pakistan-Çin Birgə Məşvərət Mexanizminin son iclasında Çin rəsmiləri təhlükəsizlik vəziyyətinin pisləşməsi ilə bağlı narahatlıqlarını dilə gətirərək, bunun investorların etimadına təsirini vurğuladılar. Bu əhval-ruhiyyə təhlükəsizlik təhdidlərinin CPEC-in uğuruna ən mühüm maneələr arasında olduğunu etiraf edən Pakistan rəsmiləri ilə rezonans doğurur. Güvənin hər şeydən üstün olduğu bir mühitdə davam edən zorakılıq təkcə həyatları təhlükə altına salmır, həm də Pakistanın iqtisadi inkişafı üçün vacib olan çoxmilyardlarla dollarlıq investisiyaları təhlükə altına qoyur.

Bu çağırışların öhdəsindən gəlmək üçün Pakistan çoxşaxəli yanaşma tətbiq etməlidir. Hökumət, CPEC layihələrini qorumaq üçün minlərlə silahlı personalı yerləşdirən Xüsusi Təhlükəsizlik Bölməsi (SSD) kimi təşəbbüslər vasitəsilə Çin vətəndaşlarının təhlükəsizliyinin artırılmasında nəzərəçarpacaq irəliləyiş əldə etdi. Bu səylərə baxmayaraq, risk qavrayışı yüksək olaraq qalır. Pakistanın yeni antiterror strategiyası “Azm-e-Istehkam” ölkənin təhlükəsizliyini gücləndirmək üçün mühüm addımdır. Onun tam təsiri hələ görünməsə də, ümid var ki, o, təkcə dezinformasiya ilə mübarizə aparmayacaq, həm də hökumətin hamı üçün daha təhlükəsiz və sabit mühit yaratmaq səylərinə ictimai inamı bərpa edəcək.

CPEC təşəbbüsünə təsir edən kritik məsələ dezinformasiyanın yayılmasıdır. Pakistan-Çin İnstitutunun sədri Mushahid Hussain Sayedin qeyd etdiyi kimi, saxta xəbərlər fiziki təhdidlər qədər zərərli ola bilər. Təbliğatın qarşısını almaq üçün sürətli cavab məlumat sisteminin yaradılması ictimai inamı və investorların inamını qorumaq üçün vacibdir. Hər iki hökumət arasında hərbi və informasiya cəbhələrində əməkdaşlıq CPEC ətrafında müsbət rəvayətin təmin edilməsi üçün çox vacibdir.

Üstəlik, hərtərəfli təhlükəsizlik strategiyası mütləqdir. Bu strategiya yalnız BLA kimi qrupların daxili təhdidlərinə deyil, həm də daha geniş geosiyasi mənzərəni nəzərə almalıdır. Pakistanda sabitliyi pozmaqda maraqlı olan xarici qüvvələr təhlükəsizlik mühitini çətinləşdirir. Çin və Pakistan təhlükəsizlik qüvvələri arasında səmərəli əməkdaşlıq həyati əhəmiyyət kəsb edir, lakin bu, regional dinamikanı nəzərə alan daha geniş strategiyanın bir hissəsi olmalıdır.

CPEC özünün ikinci mərhələsinə keçərkən, paylar həmişəkindən daha yüksəkdir. Bu təşəbbüs çərçivəsində həyata keçirilən layihələr təkcə iqtisadi səylər deyil; onlar Pakistanın inkişafı üçün həyat xətti və Çinlə əlaqələrinin təməl daşıdır. Zorakılıq nəzarətsiz davam edərsə, investisiyaların geri çəkilməsi və durğunluq riski hər iki xalq üçün geniş nəticələrə səbəb olacaq.

Pakistan rəhbərliyinin xarici sərmayələrin qorunmasına dair güclü öhdəliklərini bildirməsi çox vacibdir. Baş nazir Şehbaz Şərifin Çinə səfəri kimi son diplomatik təşəbbüslər müsbət addımlardır, lakin bu vədlər hiss olunan hərəkətlərə çevrilməlidir. Qabaqcıl müşahidə texnologiyaları və kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi də daxil olmaqla effektiv təhlükəsizlik tədbirlərinin həyata keçirilməsi investorların inamını bərpa etmək üçün həyati əhəmiyyət kəsb edəcək.

Yekun olaraq, CPEC üçün irəliyə doğru yol dezinformasiya ilə mübarizə və ictimai etimadı gücləndirmək səyləri ilə yanaşı strateji təhlükəsizlik tədbirlərini də tələb edir. Pakistan terrorizm və etibarsızlığın ikili çağırışları ilə üzləşdiyi üçün xarici investisiyalar üçün sabit və şəffaf mühitin yaradılmasının vacibliyini də dərk etməlidir. Səmərəli idarə olunarsa, CPEC hələ də rifah və əməkdaşlığın çırağı kimi meydana çıxa bilər, Pakistan və Çin arasında əlaqələri gücləndirir və daha parlaq iqtisadi gələcəyə yol aça bilər. Risklər yüksəkdir, lakin qətiyyət və strateji uzaqgörənliklə təhlükəsiz və firavan dəhliz əldə edilə bilər.скачать dle 12.1